KATEGORİLER |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Foto Galeri |
Gübreleme ve Gübre Türleri
GÜBRELEME VE GÜBRE TÜRLERİ
GÜBRE : İçerisinde
bir veya birkaç bitki besin maddesini birada bulunduran bileşiklere gübre denir.
GÜBRELEME : Gübrelerin
toprağa veya doğrudan doğruya bitkiye verilmesi işlemine de gübreleme denir.
Tarımsal üretimin artırılması için, toprak işlenmeli, ekilmeli, sulanmalı,
hastalık ve zararlılarla mücadele edilmelidir. Bütün bu işlemlerin yanı sıra
bitkiyi besleyici, üretimi artırıcı çarelere de başvurmak gerekir. Bitkiler de
insanlar ve hayvanlar gibi gelişmeleri için beslenmek zorundadırlar. Bitkiler
besinlerinin büyük bir kısmını topraktan kökleri vasıtasıyla alırlar. Toprakta,
yetiştirilen bitkilerin ihtiyacını karşılayacak miktarda besin maddesi yoksa,
gübreleme vasıtasıyla toprağa bitki besin maddesi verilmesi gerekir. Toprak eğer
beslenmezse, bir süre sonra besin maddelerinin eksilmesi nedeniyle üretim
azalır. Yeterli ve kaliteli ürün alabilmek için toprağın beslenmesi gerekir.
Gübreler yapılarına göre işletme ve ticari gübre olmak üzere iki gruba ayrılır.
İŞLETME GÜBRELERİ
İşletme gübrelerinin hayvan gübresi, yeşil gübre, kemik unu, kan tozu, boynuz ve
tırnak tozu gibi çeşitleri vardır. Ancak işletme gübreleri içerisinde en çok,
hayvan gübresi kullanılır.
AHIR GÜBRESİ
Ahır hayvanlarının ve katı dışkıları ile yataklıklarının artıklarından oluşan
karışıma ahır gübresi denir.
FAYDALARI
Ahır gübreleri bitkilerin gelişimi için gerekli besin maddelerini sağlar. Aynı
zamanda toprağın yapısını tarıma uygun hale getirir. Toprağın fiziksel, kimyasal
ve biyolojik özelliklerini düzenler. Ahır gübresinin toprağa verilmesi sonucu
toprağın su tutma kapasitesi artar, geçirgenliği olumlu yönde etkilenir. Böylece
ahır gübresi, suyun toprak yüzeyinden bağımsızca akmasına buharlaşmasına ve
tarıma elverişli toprakları taşıyıp götürmesine engel olur . Gübreleme ile
toprağın tarlada tutulması erozyon tehlikesine karşı tedbir olarak
düşünülmelidir. Ahır gübrelerinin uygulandığı topraklar daha kolay tava gelir ve
işlenmesi kolaylaşır. İnce yapılı kumlu toprakların parça bağlılığını gevşetir,
hava boşluklarını artırır ve toprağa bitki gelişimi için uygun bir yapı
kazandırır. Ahır gübrelerinin nemli özelliklerinden biri de zengin
mikro-organizma kaynağı olmasıdır. Toprakla karıştırılan ahır gübresi,
topraktaki mikro-organizma sayısını ve etkinliğini artırır, biyolojik
değişimlerin hızlandırılmasını sağlar. Hayvanlar yedikleri yemlerdeki besin
maddelerinin ancak 45'inden yararlanabilirler. Yemde bulunan bitki besin
maddelerinin yarısından fazlası dışkı ile ahır gübresine geçer. Bu nedenle ahır
gübreleri içerdikleri besin maddelerinden dolayı, bitki için de zengin bir besin
kaynağıdır.
BESİN MADDELERİ
Ahır gübrelerinin içerdiği bitki besin maddeleri, elde edildikleri hayvanın
türüne göre farklılıklar gösterir. Koyun ve tavuktan elde edilen ahır
gübrelerinin besin maddesi kapsamı, sığır ve beygirden elde edilen gübrelere
oranla daha yüksektir. Genç hayvanların gübreleri azot, fosfor, potasyum ve
kalsiyum gibi bitki maddeleri açısından, yaşlı hayvanlardan elde edilen
gübrelere göre daha düşüktür. Çünkü genç hayvanlar, kemik ve kas yapılarını
geliştirmek için besin maddeleri ile proteinlere daha fazla gerek duyarlar ve
kullanırlar.
AHIR GÜBRELERİNİN BİTKİLERE YARARI
Ahır gübresinin bitkilere yararlı olabilmesi için, içerdiği karbon/azot oranı
büyük önem taşır. Bu oran yataklıkla birlikte taze sığır dışkısında 60/1
beygirde ise 40/1 dir. İyi bir ihtimar ve yanma ile gübredeki karbon/azot
oranının 15/1 veya 20/1'e düşürülmesi gerekir. Ahır gübresi taze halde toprağa
verilirse yüksek olan karbon/azot oranından dolayı, bitki bundan yararlanamaz,
toprakta kurur. Bu nedenle ahır gübresinin ihtimarı ve fermantasyonu gerekir.
Ahır gübresindeki organik madde ve besin maddeleri kaybını önlemek için, gübre
tarlaya verilir verilmez pullukla toprak altına gömülmelidir. Aksi halde, gübre
tarlada bekletilme süresine bağlı olarak değerinden çok şey kaybeder.
YEŞİL GÜBRE
İşletme gübrelerinden biri de yeşil gübredir. Yeşil gübre baklagil cinsi
bitkilerinden seçilir. Baklagiller havanın azotundan yararlanarak, köklerinde
azot depolayan ve toprağın azotça zenginleşmesini sağlayan bitkilerdir.
TİCARET GÜBRELERİ
Gübreler içerisinde en sıklıkla kullanılan tür, ticaret gübreleridir. Gübre
bayilerinde satılan ticaret gübreleri, bileşimlerinde bir veya birden fazla
bitki besin maddesini birarada bulundurur. İşletme gübrelerinden farklı olarak
yüksek miktarda bitki besin maddesi içerir ve suda kolayca çözünürler.
ÇEŞİTLERİ
Ticaret gübreleri içerdikleri besin maddelerine göre;
Azotlu
Fosforlu
Potasyumlu
Kompoze gübreler olarak 4 ana gruba ayrılırlar.
AZOTLU GÜBRELER
Amonyum sülfat, Amonyum nitrat ve Üredir.
Şimdi bu gübreleri kısaca tanıyalım.
Amonyum Sülfat: Amonyum sülfat, beyaz renklidir. Ve toz şekere benzediği için
halk arasında şeker gübre olarak da bilinir. Kimi zaman açık yeşil, açık mavi
veya grimsi yeşil renkli de olabilir. Terkibinde % 21 azot bulunan amonyum
sülfat, asit reaksiyonlu topraklarda uzun süre kullanılırsa asitlenme yapabilir.
Bu nedenle amonyum sülfat yerine amonyum nitrat kullanılmalıdır.
Amonyum Nitrat: Amonyum nitrat, kireç ihtiva eder ve 100 kilosunda 20 ile 26 kg
arasında saf azot vardır.
Üre: Azotlu gübrelerden üre, içerisinde en fazla azot bulunduran gübredir. 100
kilogramında 45-46 kilo saf azot bulunur. Suda tamamen erir, beyaz renkli ve
yuvarlak tanelidir. Üre bütün bitkilere rahatlıkla uygulanır. Sonbahar ve
İlkbahar gübrelemelerinde, bitkinin gelişme dönemlerinde de kullanılabilir.
Ürenin fazlaca verilmesi gerektiği durumlarda, verilecek miktar birkaç kısma
bölünerek uygulanmalıdır.
FOSFORLU GÜBRELER
Süperfosfat ve Triple süperfosfat olmak üzere iki çeşittir.
Süperfosfat: Süperfosfat danecikler halinde yani granül görünümdedir. Açık gri
veya boz renkli olan süperfosfat içerisinde % 16-18 oranında suda eriyebilen
fosfor asidi vardır.
Triple süperfosfat: Fosforlu gübrenin diğer bir çeşidi de triple süperfosfattır.
100 kilogramında 43-46 kilo arasında fosfor asidi vardır. Kirli beyaz veya gri
danecikler halindedir. Uzun süre rutubetli yerlerde saklandığında su çekerek
topaklaşır. Eğer topaklaşmış ise bu kesekler kırılarak kullanılabilir.
POTASYUMLU GÜBRELER
Ticaret gübrelerinin potasyum içerenleri de iki tanedir. Bunlar;
Potasyum sülfat ve Potasyum nitrattır.
Yurdumuz toprakları genelde potasyum bakımından yeterli durumda olduğundan,
potaslı gübre tüketimi de sınırlıdır. Potasyum sülfat % 48-52 oranında potasyum
bitki besin maddesi içerir. Potasyum nitrat ise % 46 oranında potasyum bitki
besin maddesi içermektedir. Potasyumlu gübreler ancak, toprak analizi
yaptırıldıktan sonra verilen tahlil sonuçlarına göre ihtiyacı olan yerlerde,
uygun miktarda kullanılmalıdır.
KOMPOZE GÜBRELER
Kompoze gübreler birden fazla bitki besin maddesini bir arada bulundururlar.
Kompoze gübrenin içerisindeki bitki besin maddeleri azot, fosfor, potasyumdur.
Bunlar sırasına göre % olarak ifade edilir. Örneğin 15-15-15 terkibindeki bir
kompoze gübrenin 100 kilogramında 15 kilo saf azot, 15 kilo fosfor, 15 kilo da
potasyum oksit var demektir.
Diamonyum fosfat: Diamonyum
fosfat 20-20-0, 26-13-0 ve 15-15-15 terkibindedir. Diamonyum fosfat fosfor ve
azot gibi iki önemli bitki besin maddesini içerir. Koyu gri veya kirli beyaz
renkli danecikler halindedir. içerisinde her bir kilo azota karşılık, yaklaşık 3
kg fosfor bulunur. Bütün bitkilerde kullanılabilir. Diamonyum fosfatın 100
kilosunda yaklaşık olarak 65-70 kg. saf bitki besin maddesi vardır. 20-20-0
terkibindeki kompoze gübrenin 100 kilosunda, 20 kilo saf azot, 20 kilo saf
fosfor var; potasyum ise yok demektir. Gri-kahverengi granüller halindedir.
Uygun şartlarda uzun süre saklanabilir ve her türlü toprakta kullanılabilir.
15-15-15 şeklindeki kompoze gübrede azot, fosfor ve potas gibi temel bitki besin
maddeleri vardır. Bu gübrenin 100 kilogramında 15 kilo saf azot, 15 kilo fosfor,
15 kilo potas vardır.
AŞILAMA
Gübreleri incelerken bitkilerde ürün veriminin ve kalitesinin artırılmasında
özellikle baklagiller için uygulanan aşılama yönteminden de söz etmek gerekir.
Baklagil bitkileri havadaki serbest azotu kendi başlarına kullanamazlar, bunun
için gerekli bakterilerin toprakta bulunmaları şarttır. Eğer toprakta bakteri
yoksa, baklagil tohumları ekilirken bu tohumların hazırlanan mikrobiyal gübre
veya nodozite bakteri kültürü ile kaplanması gerekir. İşte bu işleme de AŞILAMA
denir. Baklagil tohumları aşılanarak ekilirse bitki köklerinden gelişmenin erken
dönemlerinde nodozitler oluşur. Özellikle azot eksikliği görülen topraklarda,
bitkiyi aşılamanın yararları belirli şekilde görülür. Ayrıca toprağa uygulanacak
azotlu gübreden de kazanç sağlanmış olur. Baklagil bitkileri için kullanılacak
bakteri kültürleri, ekimden 1-2 ay önce Toprak Gübre Araştırma Enstitülerinden
veya Köy Hizmetleri Araştırma Enstitülerinden sağlanabilir.
Gübreleme şekilleri:
Gübre toprağa, banda verme, serpme, üstten veya yandan gübreleme, püskürtme,
damla sulama şekillerinden hangisi uygunsa o şekilde verilir. Gübreyi yukarda
belirtilen şekillerden biri ile uyguluyorsak uygulamaya geçmeden önce, ne
miktarda verileceğinin belirlenmesi önemli bir konudur. Gübrenin az veya fazla
verilmesinin pek yararı olmayacağının da bilinmesi gerekir. En uygun gübre
türüne ve miktarına karar verebilmek için, mutlaka ekilecek tarladan toprak
örneği alınmalı ve tahlil yaptırılmalıdır. Toprağa uygun gübrenin cins ve
miktarını tespit eden laboratuarlar, toprak analizi yolu ile raporlar
hazırlayarak çiftçiye yardımcı olurlar. Laboratuarlarda toprak örnekleri,
kimyasal yollarla analiz edilir.
TOPRAK ANALİZİ
Toprak analizi ile toprak içerisindeki bitkiye yarayışlı bitki besin maddeleri,
Potasyum, fosfor ve kireç miktarları belirlenir. Toprağın ihtiyacı olan
gübreler, bir rapor halinde düzenlenerek çiftçiye ulaştırılır. Böylece bitkide
toksik etki yapacak kadar, aşırı gübre kullanımında önüne geçilir. Gübre
kullanımında en ekonomik yol toprak analizidir. Bunun için yapılması gereken tek
şey kurallara uygun olarak alınan toprak örneğinin laboratuarlara
ulaştırılmasıdır.
TOPRAK ÖRNEĞİ ALMAK
Toprak örneği alınırken tek yıllık veya çok yıllık bitkilerden hangisi
ekilecekse ona uygun olan yöntem seçilmelidir. Tek yıllık bitkilerde toprağın 20
cm derininden örnek alınır. Çok yıllık bitkilerde ise toprağın derinlemesine
örneklenmesi gerekir. Toprak örneği 20-40-60 cm derinliklerden alınabileceği
gibi, gerekli görülürse 90 ve 120 cm derinden de alınabilir. Toprak örneği
alınırken, toprak yüzeyi temizlenir ve kürek istenilen derinliğe kadar
batırılır. İlk alınan toprak bir kenara konur. İkinci alınan toprak ise temiz
bir leğene boşaltılır. Tarlada zik-zaklar çizerek topraklar biriktirilir. En son
topraklar paçal yapılır ve torbalanır. Alınan toprak örneğinin 1 kg'dan az
olmamasına dikkat edilmelidir. Bir kağıda, ad, soyad, toprak örneğinin nereden
alındığı gibi bilgiler yazılar örnek torbasının içine konulur. Etiketler mutlak
kurşun kalemle yazılmalıdır. Torba muayyen bir yerinden delinerek, nemin kağıdı
parçalamasına engel olunmalıdır. Alınan bu örnekler, laboratuara gönderilir.
Laboratuar sonuçlarına göre, uygulanacak gübre cins ve miktarı tespit edilmiş
olur.
Kaynak:
Tarım Bakanlığı Yayınları
TEKNİK METİN YAZARLARI
Doç. Dr. İbrahim GEDİKOĞLU
Zir. Yük. Müh. Fikret EYÜPOĞLU
Doç. Dr. Naci KURUCU
Dr. Süleyman ALTINTAŞ
Editör Zir. Yük. Müh. Erdem ÖNER
Bu içerik 4700 defa okundu.
|
|
Bu konu ile ilgili diğer sayfalar » |
Gübreleme ve Gübre Türleri » 4700 defa okundu. |
Toprağın Genel İyileştirmesi » 4201 defa okundu. |
|
||||
Diğer Bilgiler |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
Foto Galeri |
|
|||
İletişim |
|
|||
© 2012 TarimSitesi |
|
|
||
|
|
|
||